جمع مکسر

دانستیم که جمع بر بیش از دونفر دلالت می کند . اسم های جمع یا سالمند یا مکسر

اسم جمع سالم بر دونوع بود . جمع مذکر سالم که علامت آن (ونَ / ینَ ) بود .

جمع مونث سالم که علامت آن (ات ) بود . ضمن اینکه ة از آخر کلمه حذف می شد .

جمع مکسر از کسر می آید . یعنی شکسته شده . در واقع ما به خاطر اینکه از درس عربی بدمان می آید دق دلیمون را برسر جمع مکسر خالی می کنیم و به حدی کلمه مان را  می زنیم که  دست و پا و سرش را می شکنیم و بعد هم همسایه ها از راه میرسند که ای بابا ! چرا این بیچاره را میزنی ؟ تقصیر این چیه که تو درس نمی خونی ؟ و آن را به بیمارستان

می رسونند . حالا بعد از این زدنها ممکن است کلمه ما احتیاج به عصا و لوازم پزشکی پیداکند . ممکن هم است که اصلا قطع عضو بشود .

شوخی کردم . اینها را گفتم که بدانید جمع های مکسر قانون خاصی ندارند و شما می بایست از راه شنیدن و حفظ کردن آنها را یاد بگیرید . اما یک نکته خیلی مهم راباید بدانید و آن هم اینکه :

تمام اسم های مفرد و مذکری که برای نام بردن اشیاء و حیوانات هستند اگر بخواهند جمع بسته شوند جمع آنها حتما جمع مکسر است .

مثل : باب (در ) »»» ابواب (درها)          جدار(دیوار) ، جُدُر (دیوارها)

قلم، اقلام                 کتاب ، کُتـُب          دفتر ، دفاتر

ولی این به معنی این نمی باشد که اسم های مفرد و مذکری که برای اشخاص به کار می روند جمع مکسر بسته نمیشوند . ممکن است بعضی از این اسم ها هم جمع مُکـّسَر بسته شوند . که خیلی از آنها را شما در زبان فارسی هم به کار می برید . مانند:

شخص ، اشخاص       طفل ، اطفال       نبی ، انبیاء       ولی ، اولیاء      ولد(فرزند) ، اولاد (فرزندان)

ممکن است اسمی هم مونث باشد و شما برای جمع بستن آن از جمع مکسر استفاده کنید . مانند:

محفظة (کیف) ، محافظ (کیفها)          نملة (مورچه) ، نمال (مورچه ها)

نافذة (پنجره) ، نوافذ(پنجره ها)

حالا چند تا جمع مکسر هم خودتان بیارید . ضمن اینکه یادتان باشد اگر جمع مکسر شما بر شخص دلالت می کرد اسم اشاره برای آن مانند اسم های جمع می آید . یعنی هؤلاء برای نزدیک و اولئک برای دور .

ولی اگر بر شیء یا حیوان دلالت می کرد اسم اشاره برایش به شکل مفرد و مونث می آید . کاری هم نداریم که این کلمه ما مذکر است یا مونث .

مانند : هذه ابواب             هذه نوافذ

برای اینکه بدانید جمع مکسر شما مذکر است یا مونث ، کافی است مفرد آن را ببینید . اگر مفردش مذکر بود جمعش هم مذکر است و اگر مفردش مونث بود جمعش هم مونث است .

تکرار وتمرین یادت نرود .

آموزش اسم ( جمع مذکر و مونث  سالم )

در بخش مثنی یاد گرفتید که اسم مثنی بر2شخص یا2چیز دلالت میکند .  اسم جمع بر 3 یا بیشتر از 3 تا دلالت می کند .

جمع بر2نوع است .  جمع سالم و جمع مکسر

 جمع سالم خودش بر2نوع مذکر سالم و مؤنث سالم می باشد .

جمع سالم مذکر مخصوص کلمات مذکر است و فقط برای جمع بستن اشخاص به کار میرود . پس اشیایی را که مفردشان مذکر است را نمی توان با استفاده از جمع مذکر سالم جمع بست .

علامت جمع مذکر سالم ( ونَ  / ین َ ) می باشد که به آخر اسم مفرد اضافه میشود . مانند : طالب » طالبونَ / طالبینَ . معلم » معلمونَ / معلمینَ

اما این جمع غلط است . باب » بابونَ  . زیرا گفتیم که جمع مذکر سالم فقط برای اشخاص به کار میرود .

دو علامت جمع مذکر سالم به لحاظ جمع بستن هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند . اما از نظر کاربرد درست مانند اسم های مثنی عمل می کنند . یعنی شما هر کجا که علامت (ان ِ ) رادر اسم مثنی به کار می برید علامت ( ونَ ) را هم در جمع سالم مذکر به کار ببرید .

اکنون با همدیگر جمله زیررابه عربی ترجمه می کنیم .

 دانش آموزان در کلاسند .

1-     چون نگفتیم دانش آموزان دختر ، پس کلمه ما مذکر است .

2-      کلاس فقط یک کلاس است .

3-     چون نگفتیم 2 دانش آموز، پس منظورمان جمع است .

4-     دانش آموزان نهاد است ، پس باید از علامت ( ونَ ) استفاده کنیم .

 بنابراین جمله ما میشود :

الطالبونَ فی الصف .

اکنون به جمله بعدی دقت کنید .

معلمان تلاشگرند .

1-     جمله مذکر است .

2-     جمله جمع است . چون حرفی از2تا نیامده است .

3-     تلاشگر شغل یا صفت معلمان است و باید از آن تبعیت کند .

4-     تلاشگر ند گزاره است و معلمان هم نهاد ، بنابراین هردوی آنها با علامت ( ونَ ) می ایند .

خوب جمله ما این چنین است :

  المعلمونَ مجتهدونَ .

جمع مونث سالم

این جمع هم برای اشخاص هم برای اشیا به کار میرود و علامت آن (ات ) است که به آخر اسم مفرد مونث اضافه میشود . البته دقت داشته باشید که به خاطر وجود (ت در ات ) شما دیگر احتیاجی به تای تانیث گرد (ة) ندارید . پس آن را حذف می کنید .

معلمة » معلمات            شجرة » شجرات

معلمان زن تلاشگرند .

المعلمات مجتهدات .

اکنون به اسم های اشاره ای که برای جمع به کار می بریم دقت کنید .

اسم های اشاره جمع برای اشاره به نزدیک ( هؤلاء ) به معنی ( اینان ) وبرای اشاره به دور ( اولئک ) به معنی ( آنان ) میباشند .

حواستان جمع باشد که ( هؤلاء ) هم برای مذکر وهم برای مؤنث می آید .

( اولئک ) هم برای مذکر وهم برای مونث به کار میرود .

ضمن اینکه

1- اسم های اشاره جمع همانند اسم جمع مذکر سالم فقط برای اشخاص استفاده میشود .

2- در ترجمه اسم های اشاره جمع اگر اسم بعد از آنها (ال ) داشت ، اسم اشاره به شکل مفرد ترجمه میشود .

اسم مثنی

مثنی یعنی 2نفر . درزبان فارسی ما کلمه ای نداریم که برای 2 چیز یا شخص به کار برود . درزبان فارسی کلمات یابرای یک نفر به کار میروند یابرای چند نفر . بنابراین ممکن است آموزش این درس با کمی سختی همراه باشد .

برای ساخت اسم مثنی کافی است شما درآخراسم اشخاص یا اشیاء یکی از دو علامت ( ان ِ / ین ِ ) رابه کارببرید . واگر خواستید کلمه مثنایی راهم به مفرد تبدیل کنید علامت های مثنی رااز آخر آن حذف کنید . به مثال های زیر دقت کنید :

معلم   »»»» معلمان ِ  .  معلمَین ِ (2 معلم )

معلمة  »»» معلمتان ِ  .  معامَتـَیـن ِ ( 2خانم معلم )

وردة »»»  وردتان ِ  . وردتـَیـن ِ  (2 شاخه گل )

کتاب »»» کتابان ِ  . کتابَین ِ . (2کتاب )

زارعان ِ  »»» زارع (1کشاورز ) همینطور که دیدید دراینجااسم مثنی را تبدیل به مفرد کردیم .

اکنون که یاد گرفتید اسم مثنی را درعبارات به کار ببرید باید بدانید که شما نمی توانید به همراه اسم مثنی از اسم اشاره مفرد استفاده کنید . بلکه اسم اشاره راهم می بایست به شکل مثنی بیاورید . به همین منظور شما اسم های اشاره مثنی نزدیک را امسال یاد می گیرید . ولی اسم های اشاره مثنی دوررادر سالهای آینده خواهید آموخت .

اسم اشاره مثنی برای مذکر و مؤنث به دوشکل میباشد . زیراشما دوعلامت مثنی دارید . اسم مثنی راباهرکدام از علامت هایش ساختید اسم اشاره راهم به همان صورت بیاورید .

اسم اشاره مثنی نزدیک :

هذان ِ   .  هذَین ِ   برای مذکر           و  هاتان ِ   .  هاتـَین ِ برای مؤنث

لابد می پرسید این دوعلامت در مثنی چه تفاوتی با یکدیگردارند؟ شما چه فکر می کنید؟

این دو علامت از نظر معنایی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند . اما با به کارگیری هریک از آنها در جمله شما نقش کلمه را مشخص می کنید .

با یک شعر موافقید ؟

اما کجا بیارم این (آن ِ ) گنده رو یا که کجا بیارم این ( َین ِ ) درشتو ؟ فاعل / نهاد / گزاره من میارم با ( آن ِ )

نهاد میاد تو جمله اول هر عبارت . گزاره که بیادش جمله من کامله . فاعل کجاست ؟ بعد فعل .                  

حالا به عبارتهای زیر دقت کنید .

2دانش آموز ، 2قلم رابرداشتند .

یادتان باشد تا سال بعد که شما صرف فعل را یاد می گیرید هر چی فعل داشتید در ابتدای جمله قراردهید .

بنابراین : برداشتند ، فعل  / 2دانش آموز ، فاعل  / 2 قلم را ، مفعول

حَمَلَ الطالبان ِ قلمَین ِ .

این دو ، دو کشاورزند . این دو ، نهاد  / کشاورزند ، گزاره

هذان ِ زارعان ِ .

این دو کشاورز موفقند . این دو کشاورز ، نهاد  / موفقند ، گزاره

هذان ِ الزارعان ِ ناجحان ِ .

به تفاوت جمله دوم وسوم دقت کنید .

این دو کشاورز در مزرعه اند . این دو کشاورز ، نهاد  / در مزرعه اند . گزاره

هذان ِ الزارعان ِ فی المزرعة .

اسم پرسشی ( أینَ )

باز هم یکی دیگر از کلمات پرسشی . این کلمه پرسشی برای پرسش از مکان شخصی یا چیزی به کار میرود .

ودر جواب حتماً یکی از کلمات ( خلف ، پشت / أمام ، جلو / تحت ، زیر / فی ، درون . داخل. در/ عند ، نزد /

جنب ، کنار / فوق ، بالا / علی ، روی  و..... ) می آید .

مانند : أین َ الطالب ُ ؟ فی الصّف . دانش آموز کجاست ؟ در کلاس است  .

       أینَ القلم ؟  تحت الکتاب . قلم کجاست ؟ زیر کتاب است . 

حالا با چند تا سوال ویک کمی هم شعر مطلب را بهتر برایتان باز می کنیم .

یادتان باشد در پایان جوابهای خودتان را با جوابهای اصلی مقایسه کنید .

1-  ......... فی الصف ؟ الطالب .                        2-  ........ هذا ؟ جدارٌ . 

3- .......... هو ؟ والدی .                                   4 - .......... هذه وردة ٌ ؟ نعم . 

5- .......... الرجل ؟ فی الشارع .                         6- ......... الحمامة ؟ علی العـُصن .

7- ....... هذا بابٌ . لا .                                      8 - ........ هذه ؟ سیارة ٌ .

حالا ببینید وبعد پاسخ بدهید .بعد هم مقایسه کنید .

جواب سؤال که شخصه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ مَن ، مَن ، مَن میشه .

جواب سؤال یه شیئه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ ما ، ما ، ما میشه .

جواب سؤال آره یا نه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ هل ، هل ، هل میشه .

جواب سؤال مکانه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ أین ، أین ، أین میشه .

قبل از اینکه بروی پایینتر ، به سوالات بالا پاسخ بده وبعد جوابها را ببین .

1 – مَن        2- ما                 3- مَن           4- هل

5- أینَ         6- أینَ                7- هل           8- ما  

اسم پرسشی (مَن )

تاکنون با کلمات پرسشی (ما / هل ) آشنا شده اید . و دانستید که کلمه پرسشی (ما ) برای پرسش

از اشیاوحیوانات به کار میرود . و(هل ) برای درستی یا نادرستی مورد سوال به کار میرود .

مانند : ماهذا ؟ هذا بابٌ . این چیست ؟ این درب است .

    هل هذا بابٌ ؟ نعم ، هذا بابٌ . آیا این درب است ؟ بله ، این درب است .

   هل هذا بابٌ ؟ لا، هذه نافذة ٌ . آیا این درب است ؟ نه .این پنجره است .

اکنون با کلمه پرسشی (مَن ) آشنا میشوید . این کلمه برای پرسش از اشخاص به کار میرود .

مانند : مَن هذا ؟ هذا رجلٌ . این کیست ؟ این مرد است .

        مَن تلک؟ تلک طبیبة ٌ . آن کیست ؟ آن پزشک (زن) است .

       مَن هو ؟ هو سعیدٌ . او کیست ؟ او سعید است .

      مَن هی ؟ هی عالمة ٌ ؟ اوکیست ؟ اوزنی دانشمند است .

      مَن أفضل ؟ أنا  أفضل .چه کسی برتر است ؟ من برترم .

اگر به نمونه مثالها دقت کرده باشید متوجه شدید که در این درس شما با 3 ضمیر ( هو / هی / أنا )

به معنی ( او / او مؤنث / من ) آشنا شدید . حالا دیگه دایره لغتهایتان دارد کامل میشه .

از حالا به بعد شما میتوانید خودتان را به دیگران معرفی کنید ومثلاٌ بگویید :

أنا طالبة ٌ فی مدرسة صلاح الدین ایوبی. من یک دانش آموزم در مدرسه صلاح الدین ایوبی .

آفرین ! حالا زود وتند وسریع چند تا جمله بسازید وترجمه اش کنید .

یادتان باشد برای اینکه زبان عربیتان تقویت بشود باید آن چیزهایی را که یاد گرفتید به کار ببرید .