جمع مکسر
دانستیم که جمع بر بیش از دونفر دلالت می کند . اسم های جمع یا سالمند یا مکسر
اسم جمع سالم بر دونوع بود . جمع مذکر سالم که علامت آن (ونَ / ینَ ) بود .
جمع مونث سالم که علامت آن (ات ) بود . ضمن اینکه ة از آخر کلمه حذف می شد .
جمع مکسر از کسر می آید . یعنی شکسته شده . در واقع ما به خاطر اینکه از درس عربی بدمان می آید دق دلیمون را برسر جمع مکسر خالی می کنیم و به حدی کلمه مان را می زنیم که دست و پا و سرش را می شکنیم و بعد هم همسایه ها از راه میرسند که ای بابا ! چرا این بیچاره را میزنی ؟ تقصیر این چیه که تو درس نمی خونی ؟ و آن را به بیمارستان
می رسونند . حالا بعد از این زدنها ممکن است کلمه ما احتیاج به عصا و لوازم پزشکی پیداکند . ممکن هم است که اصلا قطع عضو بشود .
شوخی کردم . اینها را گفتم که بدانید جمع های مکسر قانون خاصی ندارند و شما می بایست از راه شنیدن و حفظ کردن آنها را یاد بگیرید . اما یک نکته خیلی مهم راباید بدانید و آن هم اینکه :
تمام اسم های مفرد و مذکری که برای نام بردن اشیاء و حیوانات هستند اگر بخواهند جمع بسته شوند جمع آنها حتما جمع مکسر است .
مثل : باب (در ) »»» ابواب (درها) جدار(دیوار) ، جُدُر (دیوارها)
قلم، اقلام کتاب ، کُتـُب دفتر ، دفاتر
ولی این به معنی این نمی باشد که اسم های مفرد و مذکری که برای اشخاص به کار می روند جمع مکسر بسته نمیشوند . ممکن است بعضی از این اسم ها هم جمع مُکـّسَر بسته شوند . که خیلی از آنها را شما در زبان فارسی هم به کار می برید . مانند:
شخص ، اشخاص طفل ، اطفال نبی ، انبیاء ولی ، اولیاء ولد(فرزند) ، اولاد (فرزندان)
ممکن است اسمی هم مونث باشد و شما برای جمع بستن آن از جمع مکسر استفاده کنید . مانند:
محفظة (کیف) ، محافظ (کیفها) نملة (مورچه) ، نمال (مورچه ها)
نافذة (پنجره) ، نوافذ(پنجره ها)
حالا چند تا جمع مکسر هم خودتان بیارید . ضمن اینکه یادتان باشد اگر جمع مکسر شما بر شخص دلالت می کرد اسم اشاره برای آن مانند اسم های جمع می آید . یعنی هؤلاء برای نزدیک و اولئک برای دور .
ولی اگر بر شیء یا حیوان دلالت می کرد اسم اشاره برایش به شکل مفرد و مونث می آید . کاری هم نداریم که این کلمه ما مذکر است یا مونث .
مانند : هذه ابواب هذه نوافذ
برای اینکه بدانید جمع مکسر شما مذکر است یا مونث ، کافی است مفرد آن را ببینید . اگر مفردش مذکر بود جمعش هم مذکر است و اگر مفردش مونث بود جمعش هم مونث است .
تکرار وتمرین یادت نرود .
آموزش اسم ( جمع مذکر و مونث سالم )
در بخش مثنی یاد گرفتید که اسم مثنی بر2شخص یا2چیز دلالت میکند . اسم جمع بر 3 یا بیشتر از 3 تا دلالت می کند .
جمع بر2نوع است . جمع سالم و جمع مکسر
جمع سالم خودش بر2نوع مذکر سالم و مؤنث سالم می باشد .
جمع سالم مذکر مخصوص کلمات مذکر است و فقط برای جمع بستن اشخاص به کار میرود . پس اشیایی را که مفردشان مذکر است را نمی توان با استفاده از جمع مذکر سالم جمع بست .
علامت جمع مذکر سالم ( ونَ / ین َ ) می باشد که به آخر اسم مفرد اضافه میشود . مانند : طالب » طالبونَ / طالبینَ . معلم » معلمونَ / معلمینَ
اما این جمع غلط است . باب » بابونَ . زیرا گفتیم که جمع مذکر سالم فقط برای اشخاص به کار میرود .
دو علامت جمع مذکر سالم به لحاظ جمع بستن هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند . اما از نظر کاربرد درست مانند اسم های مثنی عمل می کنند . یعنی شما هر کجا که علامت (ان ِ ) رادر اسم مثنی به کار می برید علامت ( ونَ ) را هم در جمع سالم مذکر به کار ببرید .
اکنون با همدیگر جمله زیررابه عربی ترجمه می کنیم .
دانش آموزان در کلاسند .
1- چون نگفتیم دانش آموزان دختر ، پس کلمه ما مذکر است .
2- کلاس فقط یک کلاس است .
3- چون نگفتیم 2 دانش آموز، پس منظورمان جمع است .
4- دانش آموزان نهاد است ، پس باید از علامت ( ونَ ) استفاده کنیم .
بنابراین جمله ما میشود :
الطالبونَ فی الصف .
اکنون به جمله بعدی دقت کنید .
معلمان تلاشگرند .
1- جمله مذکر است .
2- جمله جمع است . چون حرفی از2تا نیامده است .
3- تلاشگر شغل یا صفت معلمان است و باید از آن تبعیت کند .
4- تلاشگر ند گزاره است و معلمان هم نهاد ، بنابراین هردوی آنها با علامت ( ونَ ) می ایند .
خوب جمله ما این چنین است :
المعلمونَ مجتهدونَ .
جمع مونث سالم
این جمع هم برای اشخاص هم برای اشیا به کار میرود و علامت آن (ات ) است که به آخر اسم مفرد مونث اضافه میشود . البته دقت داشته باشید که به خاطر وجود (ت در ات ) شما دیگر احتیاجی به تای تانیث گرد (ة) ندارید . پس آن را حذف می کنید .
معلمة » معلمات شجرة » شجرات
معلمان زن تلاشگرند .
المعلمات مجتهدات .
اکنون به اسم های اشاره ای که برای جمع به کار می بریم دقت کنید .
اسم های اشاره جمع برای اشاره به نزدیک ( هؤلاء ) به معنی ( اینان ) وبرای اشاره به دور ( اولئک ) به معنی ( آنان ) میباشند .
حواستان جمع باشد که ( هؤلاء ) هم برای مذکر وهم برای مؤنث می آید .
( اولئک ) هم برای مذکر وهم برای مونث به کار میرود .
ضمن اینکه
1- اسم های اشاره جمع همانند اسم جمع مذکر سالم فقط برای اشخاص استفاده میشود .
2- در ترجمه اسم های اشاره جمع اگر اسم بعد از آنها (ال ) داشت ، اسم اشاره به شکل مفرد ترجمه میشود .
اسم مثنی
مثنی یعنی 2نفر . درزبان فارسی ما کلمه ای نداریم که برای 2 چیز یا شخص به کار برود . درزبان فارسی کلمات یابرای یک نفر به کار میروند یابرای چند نفر . بنابراین ممکن است آموزش این درس با کمی سختی همراه باشد .
برای ساخت اسم مثنی کافی است شما درآخراسم اشخاص یا اشیاء یکی از دو علامت ( ان ِ / ین ِ ) رابه کارببرید . واگر خواستید کلمه مثنایی راهم به مفرد تبدیل کنید علامت های مثنی رااز آخر آن حذف کنید . به مثال های زیر دقت کنید :
معلم »»»» معلمان ِ . معلمَین ِ (2 معلم )
معلمة »»» معلمتان ِ . معامَتـَیـن ِ ( 2خانم معلم )
وردة »»» وردتان ِ . وردتـَیـن ِ (2 شاخه گل )
کتاب »»» کتابان ِ . کتابَین ِ . (2کتاب )
زارعان ِ »»» زارع (1کشاورز ) همینطور که دیدید دراینجااسم مثنی را تبدیل به مفرد کردیم .
اکنون که یاد گرفتید اسم مثنی را درعبارات به کار ببرید باید بدانید که شما نمی توانید به همراه اسم مثنی از اسم اشاره مفرد استفاده کنید . بلکه اسم اشاره راهم می بایست به شکل مثنی بیاورید . به همین منظور شما اسم های اشاره مثنی نزدیک را امسال یاد می گیرید . ولی اسم های اشاره مثنی دوررادر سالهای آینده خواهید آموخت .
اسم اشاره مثنی برای مذکر و مؤنث به دوشکل میباشد . زیراشما دوعلامت مثنی دارید . اسم مثنی راباهرکدام از علامت هایش ساختید اسم اشاره راهم به همان صورت بیاورید .
اسم اشاره مثنی نزدیک :
هذان ِ . هذَین ِ برای مذکر و هاتان ِ . هاتـَین ِ برای مؤنث
لابد می پرسید این دوعلامت در مثنی چه تفاوتی با یکدیگردارند؟ شما چه فکر می کنید؟
این دو علامت از نظر معنایی هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند . اما با به کارگیری هریک از آنها در جمله شما نقش کلمه را مشخص می کنید .
با یک شعر موافقید ؟
اما کجا بیارم این (آن ِ ) گنده رو یا که کجا بیارم این ( َین ِ ) درشتو ؟ فاعل / نهاد / گزاره من میارم با ( آن ِ )
نهاد میاد تو جمله اول هر عبارت . گزاره که بیادش جمله من کامله . فاعل کجاست ؟ بعد فعل .
حالا به عبارتهای زیر دقت کنید .
2دانش آموز ، 2قلم رابرداشتند .
یادتان باشد تا سال بعد که شما صرف فعل را یاد می گیرید هر چی فعل داشتید در ابتدای جمله قراردهید .
بنابراین : برداشتند ، فعل / 2دانش آموز ، فاعل / 2 قلم را ، مفعول
حَمَلَ الطالبان ِ قلمَین ِ .
این دو ، دو کشاورزند . این دو ، نهاد / کشاورزند ، گزاره
هذان ِ زارعان ِ .
این دو کشاورز موفقند . این دو کشاورز ، نهاد / موفقند ، گزاره
هذان ِ الزارعان ِ ناجحان ِ .
به تفاوت جمله دوم وسوم دقت کنید .
این دو کشاورز در مزرعه اند . این دو کشاورز ، نهاد / در مزرعه اند . گزاره
هذان ِ الزارعان ِ فی المزرعة .
اسم پرسشی ( أینَ )
باز هم یکی دیگر از کلمات پرسشی . این کلمه پرسشی برای پرسش از مکان شخصی یا چیزی به کار میرود .
ودر جواب حتماً یکی از کلمات ( خلف ، پشت / أمام ، جلو / تحت ، زیر / فی ، درون . داخل. در/ عند ، نزد /
جنب ، کنار / فوق ، بالا / علی ، روی و..... ) می آید .
مانند : أین َ الطالب ُ ؟ فی الصّف . دانش آموز کجاست ؟ در کلاس است .
أینَ القلم ؟ تحت الکتاب . قلم کجاست ؟ زیر کتاب است .
حالا با چند تا سوال ویک کمی هم شعر مطلب را بهتر برایتان باز می کنیم .
یادتان باشد در پایان جوابهای خودتان را با جوابهای اصلی مقایسه کنید .
1- ......... فی الصف ؟ الطالب . 2- ........ هذا ؟ جدارٌ .
3- .......... هو ؟ والدی . 4 - .......... هذه وردة ٌ ؟ نعم .
5- .......... الرجل ؟ فی الشارع . 6- ......... الحمامة ؟ علی العـُصن .
7- ....... هذا بابٌ . لا . 8 - ........ هذه ؟ سیارة ٌ .
حالا ببینید وبعد پاسخ بدهید .بعد هم مقایسه کنید .
جواب سؤال که شخصه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ مَن ، مَن ، مَن میشه .
جواب سؤال یه شیئه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ ما ، ما ، ما میشه .
جواب سؤال آره یا نه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ هل ، هل ، هل میشه .
جواب سؤال مکانه ، کلمه پرسشیم چیه ؟ أین ، أین ، أین میشه .
قبل از اینکه بروی پایینتر ، به سوالات بالا پاسخ بده وبعد جوابها را ببین .
1 – مَن 2- ما 3- مَن 4- هل
5- أینَ 6- أینَ 7- هل 8- ما
اسم پرسشی (مَن )
تاکنون با کلمات پرسشی (ما / هل ) آشنا شده اید . و دانستید که کلمه پرسشی (ما ) برای پرسش
از اشیاوحیوانات به کار میرود . و(هل ) برای درستی یا نادرستی مورد سوال به کار میرود .
مانند : ماهذا ؟ هذا بابٌ . این چیست ؟ این درب است .
هل هذا بابٌ ؟ نعم ، هذا بابٌ . آیا این درب است ؟ بله ، این درب است .
هل هذا بابٌ ؟ لا، هذه نافذة ٌ . آیا این درب است ؟ نه .این پنجره است .
اکنون با کلمه پرسشی (مَن ) آشنا میشوید . این کلمه برای پرسش از اشخاص به کار میرود .
مانند : مَن هذا ؟ هذا رجلٌ . این کیست ؟ این مرد است .
مَن تلک؟ تلک طبیبة ٌ . آن کیست ؟ آن پزشک (زن) است .
مَن هو ؟ هو سعیدٌ . او کیست ؟ او سعید است .
مَن هی ؟ هی عالمة ٌ ؟ اوکیست ؟ اوزنی دانشمند است .
مَن أفضل ؟ أنا أفضل .چه کسی برتر است ؟ من برترم .
اگر به نمونه مثالها دقت کرده باشید متوجه شدید که در این درس شما با 3 ضمیر ( هو / هی / أنا )
به معنی ( او / او مؤنث / من ) آشنا شدید . حالا دیگه دایره لغتهایتان دارد کامل میشه .
از حالا به بعد شما میتوانید خودتان را به دیگران معرفی کنید ومثلاٌ بگویید :
أنا طالبة ٌ فی مدرسة صلاح الدین ایوبی. من یک دانش آموزم در مدرسه صلاح الدین ایوبی .
آفرین ! حالا زود وتند وسریع چند تا جمله بسازید وترجمه اش کنید .
یادتان باشد برای اینکه زبان عربیتان تقویت بشود باید آن چیزهایی را که یاد گرفتید به کار ببرید .
